η μοναξιά των αγαλμάτων

 

ήταν ζωή.

προτού άγαλμα γίνουν, ήταν όνομα, προσκέφαλο, ήτανε βήματα.

κι ύστερα κάποιος τους έστησε

και αγναντεύουν

κρυφά αφουγκράζονται

αν κάποιος περάσει, αν σταθεί, αν διαβάσει

αν διασχίσει το μάρμαρο να φτάσει στο εσωκάρδι  -αυτό το εγκόλπιο

να δει μέσα

ίσως να δει μέσα

να δει ως εκεί

να τα ξυπνήσει

να τους ξυπνήσει

τον Λορέντζο, τον Μιχάλη, τον Χρίστο Μακρή

κι ύστερα μπορεί και τ' άλλα να ξυπνήσουν

η Φροσύνη του Λάμπρου

το ζευγάρι του Παπαγιάννη

κι ίσως τότε ακουστεί

ως τον πυθμένα της Παμβώτιδας

αυτό το δάκρυ που θα εκχυθεί ως τον λυγμό

και θα σηκώσει

ένα ρίγος μόνο 

ως την άλλη όχθη 

μια σιωπηλή κραυγή

απλή ως την ανυπαρξία της ύπαρξης

σα να πέρασε ένας άνεμος

ή ακούστηκε ένας ψίθυρος 

“υπήρξαμε”

"Έχοντας υπόψη μου το χώρο δουλειάς (ο παραλιακός χώρος), την ιστορία της πόλης, τα βιώματά μου στα Γιάννενα, αποφάσισα να δώσω ένα συμβολικό έργο για την ιστορία της περιοχής.

Ένα δάκρυ λοιπόν είναι το θέμα που επέλεξα να φτιάξω, ένα δάκρυ για την Κυρά-Φροσύνη, ένα δάκρυ νοσταλγίας για τα χρόνια που έζησα στα Γιάννενα, ένα δάκρυ για τους Γιαννιώτες που κρέμασαν οι Γερμανοί την Καταχή στα πλατάνια, που ανάμεσά τους τοποθετήθηκε το έργο, ένα δάκρυ αφιερωμένο στους φίλους μας που μας άφησαν για πάντα"

Χρήστος Λάμπρου

"Διάλεξα το ζευγάρι που για μένα αποτελεί βασικό κύτταρο της κοινωνίας.

Αυτό δημιουργεί την πόλη και η πόλη υπάρχει γι΄αυτό. Θέλησα μιά φόρμα απλή, λιτή, δωρική, κατανοητή [...] ήθελα να τοποθετηθεί εκεί απέναντι απ΄τα φοβερά Μπουντρούμια του Κάστρου να μείνει σαν στοιχείο για όλους αυτούς που μαρτύρησαν και χάθηκαν ταπεινωμένοι χωρίς απολογία παίρνοντας το παράπονο μαζί τους"

Θεόδωρος Παπαγιάννης

ο Λορέντζο Μαβίλη, ποιητής, στην επανάσταση της Κρήτης, και ύστερα στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο στην Ήπειρο, με 70 Κερκυραίους εθελοντές και δική του κάλυψη όλων των εξόδων, και ύστερα βουλευτής Κέρκυρας και τέλος, το 1912, επικεφαλής του λόχου των εθελοντών Γαριβαλδινών, σκοτώνεται, 52 ετών, στις 29 Νοεμβρίου, στη μάχη του Δρίσκου.

ο Μιχάλης Μελαδάκης από τα Χανιά, 17 χρονών εθελοντής Μακεδονομάχος στο σώμα του Παύλου Γύπαρη το 1906, κι ύστερα, υπαρχηγός στο ίδιο σώμα στον Ελληνοτουρκικό του 1912-1913 κι εκεί τραυματίστηκε στη μάχη στο χωριό Καλλιστράτη της Κοζάνης κι ύστερα, υπαρχηγός στο Εθελοντικό σώμα του Ιωάννη Βρανά στην απελευθέρωση της Χίου κι ύστερα Αρχηγός Εθελοντικού σώματος στον Ελληνοβουλγαρικό Πόλεμο κι ύστερα, Αρχηγός Εθελοντικού σώματος στον Βορειοηπειρωτικό Αγώνα του 1914 στην Κορυτσά κι ύστερα σκοτώθηκε στη μάχη της Νικόλιτσας στις 24 Απριλίου του 1914, 24 χρονών. Και στην Ασή Γωνιά, το χωριό του, δεν ξαναπήγε. 

ο Χρίστος Μακρής από τα Σελλιά του Ρεθύμνου, στη Μακεδονία, στην Ήπειρο, στον Α' Βαλκανικό πόλεμο. Ήταν υφηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έπεσε μαζί με τον Μαβίλη στη μάχη του Δρίσκου -λίγο πριν μπούνε στα Γιάννενα. Στην προτομή του, από τον Παπαγιάννη, γράφει:

ΥΦΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΑΣ

ΑΡΧΗΓΟΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΡΗΤΩΝ ΑΝΤΑΡΤΩΝ

ΣΚΟΤΩΘΗΚΕ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΔΡΙΣΚΟΥ

23 - 11- 1912

Άφησε θέσεις και σπουδές

σ' άλλους να συνεχίσουν

σ' όσους δεν είχαν δύναμη

να παν να πολεμήσουν

Της Κυρά-Φροσύνης

Ιανουάριος 1801

"Η Φροσύνη, σύζυγος του εμπόρου Δημητρίου Βασιλείου, φημιζομένη δια το κάλλος, το γένος και την μόρφωσιν αυτής, δεν ηδυνήθη ν’ αντιστή εις τον έρωτα του υιού του Αλή Μουχτάρ, επωφεληθέντος την αποδημίαν του συζύγου της εις Βενετίαν. Ότε δε ο Μουχτάρ εστάλη υπό του αποστάτου Τζωρτζίμ εις Αδριανούπολιν, η σύζυγός του μαθούσα τας ερωτικάς σχέσεις αυτού προς την Φροσύνην, εζήτησε παρά του Αλή πασά την τιμωρίαν της αντιζήλου. Ο Αλής ωρκίσθη ότι θα εκτελέση την αίτησίν της, όπως δε μη εκθέση άλλον τινά των περί αυτόν εις την εκδίκησιν του Μουχτάρ κατά την επάνοδόν του, μετέβη αυτοπροσώπως νύκτωρ μετά δορυφόρων του εις την οικίαν της Φροσύνης, και απαγαγών εφυλάκισεν αυτήν. 

Συνεφυλάκισε δε και άλλας 17 γυναίκας εξ Ιωαννίνων, περί ων υπήρχον υπόνοιαι ότι ήσαν επιληψίμου διαγωγής, και κατεδίκασε πάσας εις θάνατον δια πνιγμού εις την λίμνην. Η απόφασις εξετελέσθη την νύκτα της 11 Ιανουαρίου 1801, ο οίκος της Φροσύνης εκλείσθη και τα υπάρχοντά της εδημεύθησαν, τα δε δύο μικρά τέκνα της εγκατελείφθησαν εις τους δρόμους, ουδενός τολμώντος δια τον φόβον του Αλή να περισυλλέξη αυτά, μέχρις ότου επετράπη αντί πλουσίων δώρων εις τον θείον της μητρός των επίσκοπον Γαβριήλ να τα παραλάβη.

Τα πτώματα της Φροσύνης καί τινων των άλλων γυναικών εκβρασθέντα υπό των κυμάτων εις την ακτήν, εκηδεύθησαν, η δε Φροσύνη ετάφη εις το μοναστήριον των Αγίων Αναργύρων. Η εκκλησία σπεύσασα να αποδώση εις τα λείψανα αυτών τας επικηδείους τιμάς, τας ανηγόρευσε καλλιμάρτυρας. Τούτο δε αποδεικνύει, ότι από της επαύριον του θανάτου αυτών ο λαός εθεώρει τας πνιγείσας γυναίκας και προπάντων την Φροσύνην μάλλον ως θύματα του τυράννου και όχι ως κατάδικους, και συνησθάνετο συμπάθειαν προς αυτάς".

Νικόλαος Πολίτης, Εκλογαί από τα τραγούδια του Ελληνικού λαού