στην αυλή του δάσους
Ο Λεόντιος Καρύδας [το πραγματικό όνομα του συγγραφέα] διασώζει -σε μια σειρά αλυσιδωτών αφηγήσεων- ψηφιδωτές μνήμες του ομφάλιου τόπου. Η Θεσσαλονίκη -η γειτονιά του που' ταν και αυλή του δάσους του Σέιχ-Σου- ζωντανεύει αποκλειστικά μέσα από τη μνήμη ενός παιδιού που μεγαλώνει εκεί και “ιστορείται” έπειτα από τη διεισδυτική ματιά -που παραμένει τρυφερή- ενός ενήλικα.
Το αυτοβιογραφικό βλέμμα επιτρέπει την προφορικότητα -όχι σπάνια την απαιτεί. Εδώ αυτή η προφορικότητα είναι εξαιρετικά μεστή. Το ανεπιτήδευτό της κερδίζει επιπλέον την αίσθηση ότι ο αφηγητής εκμυστηρεύεται -ακριβώς δίπλα σου- ό,τι σκάλωσε και διαρκεί στην καθημερινή μνήμη του. Ό,τι θα ήθελε επιστρέφοντας δια της γραφής εκεί, να διασώσει.
Ο τρόπος του -ακόμα και όταν υπάρχει ως ένα καυστικό σχόλιο για το τότε και το τώρα- δεν παύει να είναι χαριτωμένος, όσο “χαριτωμένο” μπορεί να είναι ένα παιδί.
Αυτός ο αφηγητής προσφέρει σε όλους εμάς μια μορφή καλοσύνης και της αφιερώνει τις πιο στακάτες γραμμές γραφής. Κάνοντάς το για τον εαυτό του κυρίως, τη χαρίζει σε όλους μας. Η προσωπογραφία της μητέρας του υπάρχει στο αφήγημα με τον τίτλο “Χαρίσειο Γηροκομείο”. Δεν υπάρχει στη μνήμη του εκείνη δίχως αυτό. Δεν υπάρχει αυτό, χωρίς να εμφανιστεί μπροστά του εκείνη.
“Κατά την παιδική και στις αρχές της εφηβικής μου ηλικίας, επισκεπτόμουνα συχνά μαζί με τη μητέρα μου το Χαρίσειο Γηροκομείο. Ήταν άλλωστε δυο βήματα από το πατρογονικό μου σπίτι, εκεί, στη Μαλακοπή, της Άνω Τούμπας. [...]
Η μητέρα μου γνώριζε τα ονόματά τους, την καταγωγή και τις ιστορίες του. Είχε το χάρισμα να κερδίζει την εμπιστοσύνη των ανθρώπων. Θέλεις, βλέποντας τα ζεστά καστανά της μάτια. Το γλυκύ, ήρεμο βλέμμα της, το άκρως και βαθέως ανθρώπινο. εκείνο δε το χαμόγελό της, ήτανε πια, διαβατήριο για ταξίδια -ελευθέρας- στις ψυχές! [...]
Η έλευσή της έφερνε κύματα χαράς. Θαρρείς φώτιζε το δωμάτιο, έδινε λάμψη και ζωηράδα στα μάτια τους. [...] Πολύ εκτιμούσαν την παρουσία της εκεί, τον αέρα από τον έξω κόσμο που έφερνε και κινούσε κάπως τον λιμνάζοντα και στεκούμενο του χώρου. [...]
Η μητέρα όλο και κάτι κρατούσε στα χέρια της, σπανίως ήταν άδεια. Μα ένα πακέτο με κουλουράκια, ένα σακουλάκι καφέ, ή, πάλι, έφερνε τις παραγγελίες τους, για κάτι που λαχτάρησε η ψυχή τους από τον έξω κόσμο και της το ζητούσαν. Τις χρονιάρες μέρες, Χριστούγεννα, Πάσχα, πρόσφερε ένα συμβολικό δώρο. Έχωνε στα γρήγορα τα χρήματα στη χούφτα τους, για να μην προλάβουν κι αρνηθούν, για να μην πάρουν χαμπάρι οι συγκάτοικοι του θαλάμου. Έβλεπα την αστραπιαία κίνηση, μάλλον δεν εννοούσα τι γινότανε, και συνδέω το νήμα τώρα. Πώς κατάφερνε και τ' αβγάτιζε, τα μετρημένα κουκιά, που έρχονταν διαχρονικώς στα χέρια της, ένας Θεός ξέρει. Η καλή καρδιά και η γυναικεία οικονομία κάνουν πολλές φορές θαύματα. [...]
Όταν πέθανε η μητέρα μου, μετά τα σαράντα, διπλώσαμε τα ρούχα της και βάλαμε και τα παπούτσια της σε τσάντες. Μαζί με τη μεγαλύτερη αδελφή μου κινήσαμε ν' ανηφορίζουμε για το γηροκομείο με το αβάσταγο φορτίο μας.
Ήταν για μας, όπως κι αν πεις, μια κάποια ανακούφιση στον πόνο του πένθους η σκέψη ότι τα ενδύματα και τα υποδήματά της θα τα λάβουν φτωχές γερόντισσες.
Αυτή υπήρξε και η τελευταία της πράξη προσφοράς και αγάπης προς αυτούς τους ανθρώπους που πάντοτε όσο ζούσε φρόντιζε να βρίσκεται κοντά τους”
Στο ίδιο αφήγημα υπάρχει και η παρακάτω εικόνα. Είναι από αυτές που αν συναντηθείς μαζί της θα την κουβαλάς και θα την αναδιηγείσαι στο μέτρο που μπορείς να ανακαλέσεις τις λέξεις και τον τρόπο του αφηγητή. Λειτουργεί ως σημάδι. Λάμπα ενδεχομένως θυέλλης. Φανοστάτης. Με την έννοια της επιστροφής σε μια αρχική ρίζα και θέαση του κόσμου. Τώρα που ο σύγχρονος εξακολουθεί να υπάρχει με τον τρόπο του “Χαμένου Κέντρου” του Λορεντζάτου. Το βλέμμα. Είναι όλα θέμα βλέμματος. Η στάση του. Η παύση του. Ο στροβιλισμός του. Καλλιεργείται μέσα στην αγωνία της πλεύσης. Όσο υπάρχει ακόμα χρόνος για να χαρεί κανείς αυτή τη μοναδική πλεύση που του έχει χαριστεί. Να χαρεί που θα μπορεί να γίνει πιο παρηγορητική, όταν προσφέρει κάποια στοιχειώδη χαρά σε όσους επιλέξουν να πλεύσουν μαζί του.
Μερικά κείμενα -ακόμα και αποσπάσματα- δε θα πάψουν ποτέ να υπάρχουν ως πορτολάνοι.
“Ένας άνθρωπος, έτσι κι αλλιώς, που ζει αγκαλιά με τον κακό του εαυτό κι οι πράξεις του είναι ξέχειλες κακότητος, τα λόγια του είναι δυσάρεστα και επιζήμια, είτε ζει σε γηροκομείο, είτε κοντά στα παιδιά του, είτε σε μοναστήρι, ο κακοστόμαχος αυτός άνθρωπος θα σκορπά γύρω του τη δυστυχία.
Το ίδιο μ' έναν άνθρωπο που ζει αγκαλιά με τον καλό του εαυτό, μ' έργα και λόγια αντίστοιχα καλά, συνήθως δε έχει και την ικανότητα να βγάζει τις καλές πλευρές στο χαρακτήρα των συνανθρώπων του, κι αυτός, είτε ζει σε γηροκομείο, είτε σ' όποιο άλλο περιβάλλον, θα είναι μ' έναν γλυκύ λόγο στα χαμογελαστά του χείλη και θα κάνει τους γύρω του να νιώθουν όμορφα.
Εδώ δε μετρούν περιουσίες, αξιώματα, χαρτάκια ανωτάτων ιδρυμάτων ή τοποθετήσεις στην κοινωνική πυραμίδα. Είναι θέμα χαρακτήρα, βλέμματος.
Με μια εικόνα: κωπηλατώντας από τη μια όχθη στην απέναντι, αυτό το πέρασμα μπορεί να γίνει από κάποιον με βλαστήμιες, μ' απροσεξίες και χάσιμο του ενός ή και των δύο κουπιών, μ' επικέντρωση στη βάρκα του διπλανού και στο πώς θα τον ρίξει μέσα στο νερό και τόσες άλλες περιπτώσεις ακόμη μη συγκέντρωσης, στη Δική του, Αποκλειστική και Μοναδική πλεύση!
Είτε, κωπηλατώντας κάποιος άλλος για την ίδια όχθη, στο ανεπίστροφο ταξίδι, στο πέρασμα αυτό το συντομότατο, μ' ένα τραγούδι στο στόμα, θαυμάζοντας τον ουρανό, το ποτάμι, την ομορφιά της φύσης, το πέταγμα των πουλιών, κι όλ' αυτά, με το μοίρασμα, τη συντροφιά άλλων κωπηλατούντων ή κι ενός μόνον, για ένα διάστημα, μικρό, μεγάλο ή στο μεγαλύτερο της διαδρομής, για να θρυμματιστεί έτσι κάπως η μονοτονία της μοναχικής πλεύσης”
ΟΡΦΕΑΣ ΛΕΟΝΤΙΟΥ, Στην αυλή του δάσους, εκδόσεις Το Ροδακιό, 2019
Θυμάμαι τον τίτλο ενός βιβλίου του Κάρολου Κουν. “Κάνουμε θέατρο για την ψυχή μας”. Αυτή θα είναι η τελευταία πρόταση αυτής της ανάρτησης.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου